زمانی که بافت سخت دندان یعنی مینا و عاج در اثر ترشح اسید ناشی از باکتری‌های پوسیدگی‌زا مواد معدنی خود مثل کلسیم و فسفر را از دست بدهد به‌تدریج دچار پوسیدگی می‌شود.
براثر فعالیت میکروب‌ها در سطح دندان پوسیدگی رخ‌داده و باگذشت زمان در ساختار دندان گسترش می‌یابد. بنابراین در صورت عدم رسیدگی به‌موقع پوسیدگی عاملی برای از دست رفتن دندان شده که قابل انتقال به دندان‌های مجاور نیز خواهد بود.
رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، رژیم غذایی نامناسب که مملو از قند است و همینطور زمینه‌های ژنتیکی می‌توانند سبب ایجاد پوسیدگی در دندان شوند.
تشخیص پوسیدگی دندان توسط دندان‌پزشک انجام می‌شود. از طرفی با استفاده از عکس‌های رادیوگرافی می‌توان از دندان، استخوان و بافت‌های نرم اطراف آن عکس گرفت تا مشکلات مربوط به دندان و فک تشخیص و سپس درمان شود.
اما دندان‌پزشک جهت تشخیص پوسیدگی دندان قبل از رادیوگرافی می‌تواند به کمک سوند و آینه دندان‌پزشکی به‌خوبی دندان‌ها را معاینه کند.
تشخیص پوسیدگی دندان به کمک فیبرهای نوری و با عبور نور از دندان نیز برای دندان‌پزشک ممکن خواهد بود. دندان‌پزشک برای تشخیص پوسیدگی دندان قبل از رادیوگرافی می‌تواند از دستگاه‌های اندازه‌گیری مقاومت الکتریکی دندان هم استفاده کند.
در ادامه در خصوص دلایل ایجاد پوسیدگی دندان و روش‌های تشخیص آن بیشتر بحث خواهد شد.
سرفصل‌های عنوان‌شده در این مقاله عبارت‌اند از:
- دلایل بروز پوسیدگی دندان
- نشانه‌های پوسیدگی دندان
- روش‌های تشخیص پوسیدگی دندان قبل از رادیوگرافی
دلایل بروز پوسیدگی دندان
یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دهان و دندان، پوسیدگی دندان است. عوامل مختلفی می‌توانند بر پوسیدگی دندان تأثیرگذار باشند.
از بین رفتن مواد معدنی دندان تا خوردن مواد غذایی خاص می‌تواند سبب ایجاد حفره در دندان شود. پوسیدگی دندان زمانی اتفاق می‌افتد که غذاهای حاوی کربوهیدرات بین دندان‌ها به دام افتاده و با مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان به‌طور کامل برداشته نشوند.
علل عمده پوسیدگی دندان غذاهای شیرین و چسبنده و همینطور نوشیدنی‌ها هستند. زمانی که یک میان وعده شیرین مصرف می کنید ۲۰ دقیقه زمان می‌برد تا اسید در دهان به حداکثر میزان خود برسد و تقریباً تا یک ساعت در دهان باقی می ماند. شکر با پلاک دندان ترکیب‌شده و مینای دندان را ضعیف می‌کند که درنتیجه آن پوسیدگی در دندان رخ می‌دهد.
بنابراین مهم است که علل پوسیدگی دندان را درک کنید تا بتوانید راه مناسب برای مراقبت از دهان و دندان را بیاموزید.
دلایل بروز کرم‌خوردگی و پوسیدگی دندان عبارت‌اند از:
- بهداشت ضعیف دهان و دندان: اگر دندان‌هایتان را به‌طور منظم مسواک نزنید پلاک بروی دندان ایجادشده و سبب تضعیف مینای دندان می‌شود.
- تشکیل پلاک: زمانی که باکتری‌ها، اسید، ذرات غذا و بزاق در دهان ترکیب شوند، پلاک بروی دندان ایجاد می‌شود. این پلاک‌ها به دندان متصل شده و باگذشت زمان خود را می‌سازند. اسید موجود در پلاک به مینای دندان حمله کرده و درنهایت سبب کرم‌خوردگی و پوسیدگی دندان می‌شود.
- خشکی دهان: بزاق به شستشوی پلاک از روی دندان کمک می‌کند. خشکی دهان و بزاق کم به پلاک‌ها اجازه می‌دهد تا سریع‌تر خود را بسازند.
- خوردن و نوشیدن: خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها نقش مهمی در ایجاد حفره‌های دندانی ایفا می‌کنند اما ما برای زنده ماندن به غذا و نوشیدنی نیاز داریم. مانی که چیزی می‌خورید یا می‌نوشید تا زمانی که مسواک نزنید کربوهیدرات‌ها روی دندان‌هایتان باقی می‌مانند. حتی بعد از مسواک زدن هم ممکن است قادر به حذف تمام ذرات غذایی و یا کربوهیدرات از روی دندان خود نباشید. غذاهایی که تمایل به چسبیدن بروی دندان دارند می‌توانند خطر ابتلا به کرم‌خوردگی دندان را افزایش دهند. حتماً دندان‌هایتان را به‌طور مرتب شستشو دهید خصوصاً بعد از نوشیدن سودا یا بعد از خوردن میوه خشک، غلات خشک، آب‌نبات، کارامل، تافی، کشمش و کوکی‌ها.
- باکتری‌ها و اسیدها: باکتری‌ها به‌طور طبیعی در دهانتان زندگی می‌کنند. زمانی که باکتری‌ها کربوهیدرات را هضم می‌کنند مقداری از آن روی دندان باقی می‌ماند که در دهان تشکیل اسید می‌کند.
- مشکلات پزشکی: ایجاد اسید در معده و جریان دوباره آن به دهان می‌تواند به ایجاد حفره در دندان کمک کند. به‌طور مشابه پرخوری خطر ایجاد کرم‌خوردگی را در دندان افزایش می‌دهد خصوصاً زمانی که دندان در طول استفراغ های مکرر در معرض اسید معده قرار بگیرد. علاوه بر این برخی از انواع روش‌های درمانی سرطان که سر و گردن را در معرض تابش قرار می‌دهند، می‌تواند با تغییر آرایش بزاق به‌منظور افزایش رشد باکتری، پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
نشانه‌های پوسیدگی دندان
همان‌طوری که پوسیدگی دندان در حال پیشرفت است علائم کرم‌خوردگی شروع به ظاهر شدن می‌کنند. اگر هر یک از نشانه‌های ذکرشده در زیر را مشاهده کردید در اسرع وقت به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
زمانی که علائم اولیه تشخیص داده شوند درمان سریع‌تر و آسان‌تر صورت می‌گیرد. علائم بروز پوسیدگی در دندان شامل موارد زیر است:
- درد دندان یکی از رایج‌ترین نشانه‌های کرم‌خوردگی دندان است.
- افزایش حساسیت و درد هنگام جویدن غذا می‌تواند نشان‌دهنده کرم‌خوردگی دندان باشد.
- یکی از علائم کرم‌خوردگی دندان ایجاد شکستگی و وجود حفره بروی دندان است.
- یکی از علائم جدی‌تر و واضع برای پوسیدگی دندان وجود آبسه بروی لثه و در اطراف دندان است.
گاهی اوقات تشخیص پوسیدگی قبل از رادیوگرافی امکان‌پذیر نبوده و حفره‌ها فقط توسط اشعه ایکس قابل‌مشاهده هستند.
سایر نشانه‌های معمولی برای شناسایی پوسیدگی دندان، درد گرفتن و حساسیت آن هنگام خوردن غذاها و نوشیدنی‌های سرد و گرم است.
اگر این علائم بیشتر از ۵ دقیقه ماندگار باشند نشان‌دهنده‌ی پوسیدگی‌های پیشرفته و درگیری عصب در دندان است بنابراین باید سریعاً توسط تیم حرفه‌ای دندان‌پزشکی تحت درمان قرار گیرد.
روش‌های تشخیص پوسیدگی دندان قبل از رادیوگرافی
برخی از پوسیدگی‌ها در مطب و توسط دندان‌پزشک قابل‌تشخیص است اما برخی از پوسیدگی‌ها از چشم دندان‌پزشک پنهان مانده و گاهی اوقات تشخیص پوسیدگی قبل از رادیوگرافی ممکن نخواهد بود.
روش‌هایی که برای تشخیص پوسیدگی قبل از رادیوگرافی توسط دندان‌پزشک انجام می‌شود عبارت‌اند از:
- معاینه با چشم: در این روش دندان‌پزشک با ذره‌بین‌های مخصوص دندان‌پزشکی دندان را معاینه کرده و می‌تواند شیارها و حفره‌های ریز روی دندان را مشاهده کند.
- سوند و آینه پزشکی: ابتدایی‌ترین روش برای تشخیص پوسیدگی قبل از رادیوگرافی استفاده از سوند دندان‌پزشکی است. ازآنجایی‌که این وسیله قادر به انتقال میکروب‌ها به داخل شیارهای دندان است استفاده از آن منسوخ‌شده است.
- فلورانس لیزر یا دیاگنودنت: دیاگنودنت قلمی به‌صورت یک نور مرئی قرمزرنگ به سطح دندان تابیده می‌شود و بازتاب نور فلورانسی در دندان ایجاد می‌کند. با تفاوتی که بین نور بازتاب شده از دندان خراب و سالم وجود دارد گیرنده دستگاه می‌تواند دندان پوسیده را از طریق نور بازتاب شده تشخیص دهد.
- اندازه‌گیری مقاومت الکتریکی دندان: هر میزان پوسیدگی مقدار خاصی از الکتریسیته را می‌تواند از خود عبور دهد. بنابراین با توجه به مقدار جریان الکتریکی عبور داده‌شده از دندان می‌توان عمق پوسیدگی آن را تشخیص داد. دقت این روش در تشخیص پوسیدگی بالاست.
- استفاده از فیبرهای نوری و عبور نور از دندان: فیبرهای نوری نیز به‌عنوان یک ابزار تشخیص پوسیدگی قبل از رادیوگرافی مورداستفاده قرار می‌گیرند که با عبور نور مخصوص از دندان می‌تواند پوسیدگی دندان را تشخیص دهد. فیبرهای نوری برای تشخیص پوسیدگی‌های عاج دندان مناسب هستند.
برای تشخیص پوسیدگی قبل از رادیوگرافی می‌توان از دستگاه‌های اندازه‌گیری مقاومت الکتریکی دندان کمک گرفت.
پوسیدگی دندان به نرم شدن مینای دندان و آسیب ساختار آن اشاره دارد که ناشی از اسید تولیدشده توسط باکتری‌ها و پلاک‌ها در اثر تجزیه قند در دهان است.
اگر از دست رفتن مواد معدنی مینای دندان درمان نشود حفره یا پوسیدگی در دندان رخ می‌دهد. برای تشخیص پوسیدگی قبل از رادیوگرافی می‌توان به نشانه‌ها توجه کرد.
درد دندان و حساسیت دندانی زمان مصرف غذاهای سرد و گرم و یا نوشیدنی‌های شیرین از نشانه‌های اصلی پوسیدگی دندان محسوب می‌شوند.
شکستگی یا ایجاد حفره بروی دندان و وجود آبسه بروی لثه و در اطراف دندان از دیگر نشانه‌های کرم‌خوردگی و پوسیدگی دندان است.
برای تشخیص پوسیدگی قبل از رادیوگرافی دندان‌پزشک دندان بیمار را به کمک سوند و آینه دندان‌پزشکی معاینه می‌کند. برای تشخیص پوسیدگی قبل از رادیوگرافی می‌توان از دیاگنودنت و فیبرهای نوری، نیز بهره برد. همچنین با اندازه‌گیری مقاومت الکتریکی دندان نیز می‌توان عمق پوسیدگی را در دندان تشخیص داد.
بدون نظر