نیاز ما به دندان مادامالعمر است بنابراین همه افراد از کودکان تا بزرگ‌سالان حداقل هر شش ماه یک‌بار باید به دندانپزشک مراجعه کنند. ریسک پوسیدگی دندان، بیماری لثه، و از دست دادن دندان می‌تواند با پیگیری سلامت دهان و دندان، رژیم غذایی کم‌چرب، استفاده از گارد دندان در زمان ورزش و مراجعه منظم به دندانپزشکی کاهش یابد. تکنیک‌ها و روش‌های درمانی مدرن امروزی که در دندانپزشکی مورداستفاده قرار می‌گیرد می‌تواند بدون درد و ناراحتی انجام شود.
دندانپزشک می‌تواند درمان‌های مختلفی را برای بازگرداندن دندان‌های آسیب‌دیده شما ارائه دهد. این درمان‌ها به بازسازی ظاهر، شکل و عملکرد دندان‌های شما کمک می‌کند. لمینت دندان، کامپازیت ونییر، بلیچینگ، روکشهای تمام سرامیک و لومینیرز ازجمله روش‌های درمانی مدرن در دندانپزشکی می‌باشند.
امروزه دندانپزشکی در شاخه‌های متفاوتی گسترش‌یافته است لذا بسیاری از افراد هستند که به دلیل زیبایی دندان و رفع نقایص دندان به دندانپزشک مراجعه می‌کنند.
دندانپزشکی زیبایی یکی از روش‌های پیشرفته مراقبت از دهان و دندان است که بر بهبود ظاهر دهان و دندان و همین‌طور اصلاح طرح لبخند تمرکز دارد.
اگرچه استفاده از درمان‌های دندانپزشکی زیبایی معمولاً انتخابی هستند و نه ضروری اما بعضی از موارد درمانی مربوط به این شاخه مثل ترمیم هم رنگ، بریج محافظه‌کارانه و یا جرمگیری در کنار ایجاد زیبایی مزیت‌های ترمیمی را نیز ارائه می‌دهند.
انواع دیگر روش‌های درمانی زیبایی چون ارتودنسی ، ایمپلنت و پروتز متحرک ، جهت رفع نواقص ساختاری دندان بکار برده میشوند.
سرفصل‌های عنوان‌شده در روش‌های درمانی در دندانپزشکی عبارت‌اند از:
لمینت دندان یا ونییر یک لایه همرنگ دندان یا از مواد سفیدرنگ‌تر ساخته میشود که جهت اصلاح شکل، رنگ، طول و سایر نواقص دندان همچون فاصله بین‌دندانی و پوشاندن دندان‌های شکسته بکار می‌رود. از اولین روش‌های درمانی برای دندان‌های قدامی لمینت دندان است زیرا زیبایی فوق‌العاده‌ای به دندان‌ها می‌بخشد و امروزه از رایج‌ترین درمان‌های ترمیم زیبایی می‌باشد.
لمینت دندان از دو جنس کامپوزیت و یا سرامیک ساخته میشود. لمینتهای کامپوزیتی در داخل مطب ساخته میشوند اما ساخت لمینت سرامیکی در مطب امکان‌پذیر نمی‌باشد و باید در لابراتوارهای دندانپزشکی ساخته شود. لمینتهای سرامیکی در مقابل کامپوزیتی مقاومت بیشتری داشته و ثبات رنگ و زیبایی آن‌ها بیشتر است اما گران‌تر هستند.
افرادی که براثر مصرف بیش‌ازحد سیگار یا نوشیدن قهوه دندان‌های آن‌ها بدرنگ شده است می‌توانند از لمینت دندان استفاده کنند تا زیبایی دندان‌های خود را بازیابند. کسانی که دارای دندان‌های به‌هم‌ریخته‌ای هستند و فواصل، فرورفتگی یا برآمدگی زیادی در دندان‌هایشان مشاهده میشود می‌توانند برای فرم بخشیدن و یکدست کردن دندان‌های خود از لمینت دندان استفاده کنند.
همچنین خیلی از مراجعه‌کنندگان دندانپزشکی به دلیل اصلاح طرح لبخند خود خواستار استفاده از لمینت دندان هستند.
کامپازیت ونییر نوعی از لمینت دندان است که بدون تراش دندان و در یک جلسه به دندان‌ها فرم داده و نامنظمی‌ها، فواصل بین‌دندانی و رنگ دندان را اصلاح می‌کند.
کامپازیت یک ماده ترمیمی همرنگ دندان است که روی سطح دندان قرار گفته و توسط دندانپزشک فرم داده میشود. مزیت استفاده از کامپازیت ونییر در مقابل لمینت سرامیکی دندان این است که در مدت‌زمان کمتر و با هزینه کمتر و همین‌طور عدم تراش دندان می‌توان نواقص دندانی را برطرف کرد البته در برخی از درمان‌ها به دلیل نامنظمی‌های زیاد دندان فقط می‌توان از لمینت سرامیکی استفاده کرد.
میزان پایش پذیری ( براق شدن سطح دندان ) و عبور نور کامپازیت دندان در روش کامپازیت ونییر بیشتر بوده و تنوع رنگ بیشتری دارد بنابراین می‌تواند کاملاً همرنگ دندان‌های شخص انتخاب شود.
در لمینت دندان ساخته‌شده از کامپازیت ونییر احتمال تغییر رنگ و شفافیت کمتر وجود داشته و در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان توسط بیمار ممکن است به علت تجمع پلاک دندانی، لثه ملتهب شود بنابراین مراقبت‌های دندانی در طول عمر کامپازیت ونییر بسیار مؤثر می‌باشند.
از دلایل شایعی که موجب رنگ گرفتگی کامپازیت ونییر میشوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مزیت استفاده از کامپازیت ونییر در مقابل لمینت سرامیکی دندان این است که در مدت‌زمان کمتر و با هزینه کمتر و همین‌طور عدم تراش دندان می‌توان نواقص دندانی را برطرف کرد.
یکی از درمان‌های دندانپزشکی زیبایی که جهت سفید کردن دندان استفاده میشود، بلیچینگ است. در بلیچینگ از یک ماده سفیدکننده استفاده میشود که موجب تخریب مینای دندان نشده و بر آن اثر سوء نمی‌گذارد.
ماده اصلی که برای سفید کردن دندان استفاده میشود پراکسید هیدروژن است که موجب اکسید شدن رنگ‌دانه‌هایی که بین مینای دندان رسوب‌کرده‌اند میشود و آن را از بین می‌برد. به‌مرور این ماده به قسمت‌های زیرین مینای دندانی و در عاج نفوذ کرده و رنگ آن را روشن‌تر می‌کند و ازاین‌رو موجب سفید شدن دندان میشود. دو روش برای بلیچینگ دندان وجود دارد که ازنظر مراحل و هزینه متفاوت است.
روکشهای دندانی پوسته‌های نازک و نیمه شفاف از جنس کامپازیت و یا سرامیک (پرسلین) هستند که برای از بین بردن عیوب دندان به‌صورت دائمی و با استفاده از چسب مخصوص بروی دندان نصب میشوند. عموماً از روکش‌ها برای پوشاندن رنگ نامطلوب دندان و درخشان نشان دادن آن استفاده میشود و گاهی اوقات نیز برای اصلاح طرح لبخند بکار میروند.
در نواقص خفیف دندانی روکش‌ها می‌توانند جایگزین ارتودنسی شوند. روکشهای تمام سرامیک انطباق‌پذیری بیشتری با ساختار طبیعی بدن دارند. بنابراین میزان سایندگی این نوع روکش‌ها در برابر دندان‌های طبیعی زیاد نمی‌باشد و ازاین‌رو موجب فرسایش بیش‌ازحد دندان‌ها نسبت به حالت عادی نمی‌شوند. درصورتی‌که روکشهای دیگر موجب از بین رفتن ساختارهای ترمیمی و فرسایش دندان‌ها میشوند.
همچنین برخی از حساسیت‌ها و آلرژی‌هایی که در صورت استفاده از روکش برای بیمار اتفاق می‌افتد در روکشهای تمام سرامیک مشاهده نمی‌شود.
روکشهای تمام سرامیک دودسته هستند:
لومینیرز یکی از محبوب‌ترین روکشهای دندان است که به حداقل زمان برای آماده‌سازی نیاز دارد. برای بیمارانی که فواصل بین‌دندانی ناچیزی داشته و یا انحرافات و نواقص دندان آن‌ها ناچیز است می‌توان از لومینیرز استفاده کرد. برای استفاده از روکش‌هایی که قبلاً در مورد آن‌ها صحبت شد دندانپزشک ناچار بود تا مقداری از ساختار دندان را بتراشد که این امر ممکن بود مشکلاتی را برای بیمار به وجود آورد.
لومینیرز به این دلیل که دارای ضخامتی حدود ۰.۲ میلی‌متر می‌باشد نیاز به تراشیدن دندان را از بین می‌برد و درعین‌حال بسیار شفاف است. لومینیرز بسیار شبیه به دندان طبیعی بوده و هیچ‌گونه حساسیت و یا ناراحتی دندانی برای بیمار ایجاد نمی‌کند.
نصب لومینیرز در دو جلسه انجام میشود که در جلسه اول یک قالب سفارشی از دندان‌های بیمار گرفته میشود و سایه‌ای مناسب دندان وی انتخاب خواهد شد. در جلسه دوم تناسب روکش و سایه آن بررسی‌شده و سپس به‌سادگی بروی دندان نصب میشود.
دندان‌پزشکان و متخصصان مراقبت از دهان و دندان به دنبال آموزش بیماران برای حفظ دندان‌های طبیعی خود هستند، بااین‌حال بیمارانی وجود دارند که به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، دندان‌های آن‌ها به‌شدت آسیب‌دیده و یا پوسیده‌شده است.
لمینت دندان، کامپازیت ونییر، بلیچینگ، روکشهای تمام سرامیک و لومینیرز، پوسته‌های مصنوعی و سفارشی از مواد دندانی هستند که برای پوشش سطوح دندان و بهبود ظاهر و زیبایی آن بکار میروند.
دلایل زیادی وجود دارد که پر کردن و بازسازی دندان را شامل میشود اما عمده دلایل پرکردن دندان به پوسیدگی و یا شکستگی دندان برمی‌گردد.
ترمیم هم رنگ دندان نه‌تنها ازنظر زیبای شناختی جایگزین پرکننده‌های نقره‌ای‌رنگ فلزی ( آمالگام ) شده است بلکه استفاده از مواد همرنگ برای پرکردن دندان یک روش محافظه‌کارانه است که از ساختار دندان بیشتر محافظت می‌کند. ترمیم هم رنگ دندان معمولاً ترکیبی از کامپوزیت رزینی و پرسلینی و یا سرامیکی می‌باشد.
فرایند ترمیم به این صورت است که بعدازاینکه پزشک، دندان را بی‌حس کرد بخش پوسیده‌شده را از آن جدا کرده و آن را برای ترمیم آماده می‌کند. سپس ماده پرکننده مستقیماً درون دندان قرار داده میشود و سپس متناسب با ساختار دندان تراش داده میشود.
برای رسیدن به یک پیوند ساختاری خوب با آمالگام های سنتی اغلب لازم بود که بخشی از ساختار دندان تخریب شود تا بتوان مواد را درون محل قرارگیری آن شکل داد.
این بدان معناست که ممکن است بخشی از ساختار سالم دندان نیز تخریب شود که در این صورت ممکن است دندان مستعد ابتلا به ترک‌خوردگی شود. اما استفاده از رزین‌های کامپوزیتی برای ترمیم همرنگ دندان به یک اتحاد قوی نیاز ندارد و می‌تواند پیوند فیزیکی و مکانیکی صاف و مستقیم برای دندان آماده کند.
این درمان محافظه‌کارانه درنهایت منجر به ترمیم بهتر و طولانی‌تر خواهد شد. به‌طورکلی رزین‌های کامپوزیتی برای ترمیم‌های کوچک و متوسط مناسب هستند. ترمیم همرنگ دندان در برابر شکستگی مقاوم بوده و می‌تواند فشار ناشی از جویدن را تحمل کند.
قرار گرفتن دندان‌ها در فواصل و یا زوایای نامناسب نسبت به هم می‌تواند ناشی از تفاوت سایز فک و دندان باشد که با کمک ارتودنسی می‌توان این مشکل را حل کرده و دندان‌ها را در جای مناسب خود قرارداد.
بنابراین ارتودنسی سبب تصحیح روابط نامناسب فک و دندان شده و موجب ردیف شدن دندان‌های نامنظم میشود که این امر مشکلات فرد را در غذا خوردن کاهش داده و علاوه بر این بر زیبایی ظاهری دندان‌ها نیز می‌افزاید. دوره درمانی ارتودنسی حدوداً تا ۲ سال طول می‌کشد و بعدازآن نیز بیمار تا مدتی باید از پلاک‌های نگه‌دارنده دندان استفاده کند.
ارتودنسی به دو صورت ثابت و متحرک انجام میشود. در ارتودنسی ثابت قطعات کوچکی به نام براکت بروی سطح دندان چسبانده میشوند و سپس سیم‌ها و کش های مخصوصی این قطعات را به هم وصل می‌کند تا درنهایت دندان‌ها به جایگاه مناسب خود حرکت داده شوند.
این روش علاوه بر حرکت دندان موجب حرکت ریشه دندان نیز میشود بنابراین ارتودنتیست کنترل بیشتری بروی دندان‌ها دارد. اما در ارتودنسی متحرک از فک بالا و پایین قالب‌گیری میشود و پلاک‌هایی برای آن‌ها ساخته میشود.
متحرک بودن قالب‌ها از مهم‌ترین مزیت این روش می‌باشد زیرا بیمار می‌تواند هنگام غذا خوردن و یا مسواک زدن قالب‌ها را از دندان جدا کند. این روش برای بیماران زیر ۱۴ سال مناسب است زیرا می‌تواند ناهنجاری‌های استخوانی فک را نیز برطرف کند اما ارتودنسی متحرک به این دلیل که در حرکات دندانی محدودیت دارد برای بیماران سنین بالا تجویز نمی‌شود.
مهم‌ترین نکته در درمان ارتودنسی رعایت بهداشت دهان و دندان است زیرا اگر بیمار در رعایت بهداشت دهانی سهل‌انگاری کند براکت ها و سیم‌های ارتودنسی به‌سرعت دچار پوسیدگی میشوند. مشکل دیگری که در درمان ارتودنسی وجود دارد امکان برگشت نامنظمی‌های دندان است.
البته این مشکل زمانی رخ می‌دهد که بیمار دستورات متخصص را برای استفاده منظم از پلاک‌های نگه‌دارنده رعایت نکند و یا ارتودنسی توسط دندانپزشک غیرمتخصص انجام شود.
زمانی که آسیب دندانی بیمار بسیار زیاد بوده و دندانپزشک مجبور به کشیدن دندان میشود روش معمول برای جایگزینی دندان کشیده شده استفاده از بریج یا پل دندان می‌باشد.
زمان استفاده از بریج دندان ابتدا دندان‌های مجاور تراش داده‌شده و روکش‌هایی روی آن‌ها قرار می‌گیرد و درنهایت دندان جایگزین به این روکش‌ها اتصال داده میشوند.
اما در روش بریج محافظه‌کارانه دیگر نیازی به روکش دندان‌های پایه نمی‌باشد بلکه برای اتصال دندان اضافه‌شده به پایه‌های مجاور می‌توان از بالچه‌های فلزی، سرامیکی و یا کامپوزیتی استفاده کرد.
بنابراین دیگر نیازی به تراشیدن کل تاج دندان‌های پایه نیست و کمترین صدمه به دندان‌های مجاور وارد میشود. بریج محافظه‌کارانه اغلب برای جایگزین کردن یک یا دو دندان مناسب هستند و برای جایگزین شدن بیشتر از استحکام کافی برخوردار نیستند.
بریج محافظه کارانه اغلب برای جایگزین کردن یک یا دو دندان مناسب هستند و برای جایگزین شدن بیشتر از استحکام کافی برخوردار نمی‌باشند.
پروتز دندان به معنی جایگزینی دندان طبیعی با نمونه مصنوعی آن است، درواقع زمانی که دندان طبیعی بیمار به دلیل پوسیدگی یا مشکلات دیگر نمی‌تواند به‌درستی کار کند آن را با روکشهای ساده و یا یک دندان مصنوعی تعویض می‌کنند.
پروتز متحرک و ثابت دو نمونه از پروتزهای دندانی هستند. پروتز ثابت به دو صورت روکش دندانی و بریج بکار برده میشوند. برخلاف پروتز ثابت که درون دندان قرارگرفته و به‌وسیله بیمار قابل برداشته شدن نیست، پروتز متحرک را می‌توان به‌راحتی در دهان گذاشت و آن را برداشت. پروتز متحرک در دو نوع متکی بر بافت ( دنچر یا دست‌دندان ) و متکی بر ایمپلنت ( اوردنچر ) تولید میشوند.
پروتز متحرک معمولی یا دنچر به شکل پلاک بوده و درون دهان قرار می‌گیرد. لق بودن این نوع از پروتزها سبب میشود که بیمار اذیت شده و نتواند راحت غذا بخورد و یا به‌درستی صحبت کند.
پروتز متحرک متکی بر ایمپلنت یا اوردنچر، دندان‌های مصنوعی هستند که به کمک ایمپلنت به فک می‌چسبند که به حالت دکمه‌فشاری هستند. این نوع از پروتز متحرک به دو الی چهار ایمپلنت در فک پایین و چهار ایمپلنت در فک بالا نیاز دارد.
به پلاک های نقش بسته بروی دندان و لثه که موجب بوی بد دهان و تغییر رنگ دندان‌ها میشود جرم دندان گویند که می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه شود.
به‌طور کل جرمگیری روشی برای تمیز کردن دندان است که پلاک‌های چسبیده به لثه و دندان را از بین می‌برد. این نوع تمیز کردن با مسواک زدن‌های روزانه تفاوت دارد و به‌صورت عمیق‌تری می‌تواند رسوب دندان را از بین ببرد.
بزاق دهان حاوی باکتری‌هایی است که یک لایه نازک رسوبی شکل در دهان ایجاد می‌کند و سطوح دندان را می‌پوشاند. وقتی‌که چیزی می‌خورید اسیدها و قندهای موجود در غذا نیز به سطح دندان چسبیده و یک ساختاری به نام پلاک روی دندان ایجاد می‌کنند. باکتری‌هایی که روی این پلاک‌ها زندگی می‌کنند می‌توانند سبب بیماری لثه و پوسیدگی‌های دندانی شوند.
جرم گیری به تمیز کردن دندان و حذف پلاک‌های سطح آن کمک کرده و مانع از بروز مشکلات جدی‌تر خواهد شد. زمان جرمگیری دندان به میزان رعایت بهداشت دهان و دندان بستگی دارد زیرا مسواک زدن دقیق و کامل از بروز پلاک‌های دندانی جلوگیری می‌کند. بیماران می‌توانند هر ۶ ماه یک‌بار دندان خود را جرم گیری کنند.
امروزه روش‌های درمانی زیادی برای زیبایی و رفع مشکلات دندان وجود دارد که نگرانی‌های بیماران را در خصوص مشکلات دهان و دندان برطرف کرده است. جرم گیری روشی برای از بین بردن بو و رنگ بد دندان است.
بیمارانی که به دلایلی ناچار به کشیدن دندان طبیعی خود شده‌اند می‌توانند به کمک پروتز متحرک و ثابت و یا بریج محافظه‌کارانه زیبایی ظاهری لبخند خود را بازیابند. ترمیم هم رنگ و ارتودنسی از دیگر روش‌های درمانی برای رفع مشکلات دهان و دندان است.
