برای حفظ سلامت دندان ممکن است عادت به مسواک زدن، کشیدن نخ دندان و شستشوی دهان داشته باشید اما چیزی که نقش اصلی را در سلامتی دندان شما ایفا می‌کند ژنتیک است.
حدود ۶۰ درصد از خطر پوسیدگی دندان از عوامل ژنتیکی است. پوسیدگی دندان از شایع‌ترین بیماریهای مزمن در سراسر جهان است که فقط می‌توانیم به‌صورت جزئی آن را کنترل کنیم.
اگرچه باید مسواک زدن روزانه و منظم دندانها و کشیدن نخ دندان را همواره ادامه دهید اما باید در خصوص نقش ژنتیک بر سلامت دهان و دندان آگاهی داشته باشید. دانشمندان دریافتند عواملی که در پوسیدگی دندان نقش دارند به ژنتیک مرتبط هستند.
در مورد تأثیر ژنتیک بر دندان می‌توان گفت که ژن‌ها بر باکتری‌های دهان و درنتیجه پوسیدگی دندان تأثیرگذارند. زمانی که جوان‌تر هستید ترکیبات باکتری‌های دهان شما عمدتاً تحت تأثیر زمینه‌های ژنتیکی قرار می‌گیرد.
اما به‌محض اینکه وارد سن بلوغ شوید فاکتورهای وراثتی کنار رفته و عوامل مجرایی و غیر مجرایی مثل رژیم غذایی و بهداشت دهان و دندان نقش مهمی در شکل‌دهی میکروبیومهای دهانی بازی می‌کند.
پوسیدگی دندان معمولاً زمانی رخ می‌دهد که انواع خاصی از باکتری‌ها بر اثر مصرف مکرر شکر متابولیزه می‌شوند. این فرایند محیط اسیدی در دهان ایجاد کرده که مینای دندان را تحریک می‌کند و سبب کرم‌خوردگی دندان می‌شود.
در ادامه در مورد تأثیر ژنتیک بر دندان بیشتر صحبت خواهد شد. سرفصل‌های عنوان شده در این مقاله عبارتند از:
یکی از شایع‌ترین بیماریهای دهان و دندان پوسیدگی دندان است که عوامل شناخته‌شده‌ای همچون باکتری‌های درون دندان، تغذیه، ساختار دندان، فلوراید، جریان بزاق و مهم‌تر از همه ژنتیک نقش مؤثری در بروز آن ایفا می‌کنند.
طبق مطالعات صورت گرفته در خصوص تأثیر ژنتیک بر دندان این نتیجه حاصل شد که تمایل برخی افراد به مصرف مواد قندی ژنتیکی است بنابراین می‌توان گفت که ژنتیک بر عادات غذایی فردی تأثیرگذار است.
اولویت ژنتیکی قوی‌تر نسبت به مصرف مواد غذایی خاص علاوه بر اینکه بر تمایلات چشایی فرد برای مصرف مواد قندی مؤثر است، بلکه احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد.
دانشمندان با شناسایی انواع ژن‌ها به این نتیجه رسیدند که برخی ژن‌ها طیف وسیعی از اولویت‌های شیرین را به نمایش می‌گذارند، بنابراین معلوم می‌شود که همه‌ی ما دیوانگان و دوستداران آب‌نبات نیستیم بلکه برخی از ما دارای ترجیح ژنتیکی قوی‌تری نسبت به مصرف مواد قندی هستیم که می‌تواند سلامت دندان ما را تحت تأثیر قرار دهد.
درمجموع می‌توان گفت که تأثیر ژنتیک بر دندان ناشی از اثر آن بر میزان مصرف مواد قندی خواهد بود که درنتیجه مصرف این مواد قندی دندانها در معرض آسیب و پوسیدگی قرار خواهند گرفت.
تأثیر ژنتیک بر دندان ناشی از اثر آن بر میزان مصرف مواد قندی خواهد بود که درنتیجه مصرف این مواد قندی دندانها در معرض آسیب و پوسیدگی قرار خواهند گرفت.
اگرچه باکتری‌ها یکی از عاملین اصلی پوسیدگی و خرابی دندانها هستند اما میزان مقاومت دندان در این فرایند بسیار حائز اهمیت است.
ژن‌ها نقش مهمی در توسعه ساختار مینای دندان بازی می‌کنند، به این دلیل است که برخی افراد مینای دندانشان نرم‌تر از دیگران است.
محققان دریافتند ژن‌های جهش‌یافته‌ای که در نقص مینای دندان نقش دارند سبب بروز کرم‌خوردگی و پوسیدگی دندان می‌شوند.
اگر مینای دندان دارای ساختار ناپایداری باشد باکتری‌ها به‌راحتی می‌توانند در دندان نفوذ کنند بنابراین حتی اگر بهداشت دهان و دندان هم به‌درستی رعایت شود مینای ضعیف قادر به مقابله با باکتری‌ها نبوده و پوسیدگی در دندان رخ می‌دهد.
سلول‌های انسان و حیوان در یک مسیر سیگنال دهی به نام Wnt به سیگنال خارجی پاسخ داده و به این روش ژن‌های خاصی را در هسته‌ی سلول فعال می‌کنند.
توسعه جنینی وابسته به این مسیر سیگنال دهی بوده و نقش مهمی در توسعه‌ی سرطان یا ناهنجاری‌های جسمی بازی می‌کنند. از طریق مینرالیزاسیون پروتئین‌های خاصی در مینای دندان تشکیل می‌شود.
اگر لایه بیرونی دندان دچار نقض باشد پوسیدگی رخ می‌دهد. محققان دانشگاه زوریخ موفق به کشف یک کمپلکس ژنی که مسئول تشکیل مینای دندان است، شدند. این محققان بروی موش‌هایی با جهش‌های مختلف در پروتئین مینای دندان که در مسیر سیگنال دهی Wnt نقش دارند، مطالعاتی را انجام داده‌اند.
آنها دریافتند که بین جهش در نقشه ژنتیکی این پروتئین‌ها و ایجاد نقص در مینای دندان ارتباط مستقیم وجود دارد. همچنین اظهار داشتند که سه پروتئین خاص در مسیر سیگنال دهی Wnt در توسعه بیماریهای شدید انسان نقش داشته که می‌تواند در پالایش کیفی بافت‌های بسیار توسعه‌یافته نیز دخالت کند، بنابراین اگر انتقال سیگنال به‌درستی صورت نگیرد ساختار مینای دندان تغییر می‌کند.
سختی و ترکیب مینای دندان می‌تواند بر ایجاد پوسیدگی و میزان پیشرفت آن مؤثر باشد. با درک این ارتباطات مولکولی بیولوژیکی و آگاهی نسبت به تأثیر جهش‌ها بر تشکیل مینای معیوب، فرصت‌های جدیدی برای پیشگیری از پوسیدگی دندانی ایجاد شده است.
با این دانش محصولات جدیدی وارد بازار شدند که مانع از پیشرفت پوسیدگی دندان شده که قادر به بهبود بیماریهای دهان و دندان خواهند بود.
عناصری که در استحکام دندانها و مقاومت آنها در برابر پوسیدگی نقش اساسی را ایفا می‌کنند عناصری نظیر کلسیم و پتاسیم هستند اما تنها با رعایت یک رژیم غذایی غنی از پتاسیم و کلسیم نمی‌توان از آسیب‌های دهان و دندان دور ماند. برای اینکه این عناصر به‌درستی در دهان متابولیزه شوند باید به‌اندازه کافی بزاق در دهان تولید شود.
دانشمندان انواعی از ژن‌ها را شناسایی کردند که قادرند بهتر این عناصر را متابولیزه کنند به‌این‌علت است که برخی از افراد بزاق بیشتری در دهان داشته و سلامت دندانی آنها در وضعیت بهتری قرار دارد.
تولید بزاق برای حفظ سلامت دهان ضروری است. بزاق باکتری‌ها و ذرات باقی‌مانده‌ی غذا را که سبب خرابی دندان می‌شوند، از دهان پاک می‌کند.
ژن‌ها بر تولید بزاق در دهان نیز مؤثر بوده و به این دلیل است که در دهان برخی از افراد بزاق بیشتری نسبت به سایر افراد تولید می‌شود.
تولید بزاق کم در دهان منجر به کرم‌خوردگی، پوسیدگی دندان و از بین رفتن لثه می‌شود بنابراین تولید کم بزاق ازنظر ژنتیکی نمونه‌ای دیگر از تأثیر ژنتیک بر دندان است که می‌تواند منجر به آسیب‌های دهان و دندان شود.
درواقع این ژنتیک است که تعیین‌کننده‌ی قوام و ترکیبات بزاق دهان بوده و تأثیر مستقیمی بروی پوسیدگی دندان می‌گذارد.
تولید بزاق کم در دهان منجر به کرم‌خوردگی، پوسیدگی دندان و از بین رفتن لثه می‌شود بنابراین تولید کم بزاق ازنظر ژنتیکی نمونه‌ای دیگر از تأثیر ژنتیک بر دندان است که می‌تواند منجر به آسیب‌های دهان و دندان شود.
باکتری‌های موجود در دهان بروی زبان، سطح دندان و لثه‌ها زندگی می‌کنند و یک محیط باکتریایی را تشکیل می‌دهند که میکروبیوم نامیده می‌شود.
وجود باکتری در دهان مسئله‌ای کاملاً طبیعی بوده و لازم نیست در خصوص آن ناراحت باشید زیرا که سیستم ایمنی بدن بر میکروبیوم تأثیر می‌گذارد. اگرچه میکروب‌ها از دیگر عوامل مؤثر بر پوسیدگی دندان هستند اما دستگاه ایمنی بدن تعیین می‌کند که چه میکروب‌هایی در دهان ما وجود داشته باشند.
سیستم ایمنی بدن بر اساس ژنتیک بناشده است بنابراین ژنتیک می‌تواند از طریق سیستم ایمنی بدن و وجود میکروب‌ها بر پوسیدگی دندان تأثیر بگذارد. دانشمندان در تلاش هستند تا با تولید یک واکسن ضدپوسیدگی بتوانند سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و مانع از پوسیدگی دندان شوند.
اگرچه ۶۰ درصد از مشکلات دندانی به ژنتیک نسبت داده شد اما تنها مقصر پوسیدگی و آسیب‌های دندانی ژنتیک نیست. محیط زیست، رژیم غذایی، استعمال دخانیات، مراقبت‌های دندانی مثل مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان می‌توانند در پوسیدگی دندان نقش داشته باشند.
سلامت دهان و دندان به عوامل ژنتیکی بسیاری مرتبط بوده و به‌این‌علت ۶۰ درصد پوسیدگی دندان را به ژنتیک نسبت داده‌اند. تمایل افراد به مصرف مواد قندی ژنتیکی بوده بنابراین اگر تمامی عوامل پوسیدگی دندان یکسان و فقط ترجیح شیرینی ژنتیکی فرد بیشتر باشد احتمال پوسیدگی دندان وی بیشتر خواهد بود.
ساختار قوی مینای دندان و تولید بزاق بیشتر در دهان از دیگر موارد تأثیر ژنتیک بر دندان است که می‌تواند مانع از بروز پوسیدگی دندان شود.
۴۰ درصد باقی‌مانده از دلایل پوسیدگی دندان به عوامل دیگری نظیر محیط‌زیست، رژیم غذایی و استعمال دخانیات مرتبط است که می‌توان با مسواک زدن منظم و مراقبت‌های دهان و دندان اثرات آنها را از بین برد.
